Νόμισμα ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ

  Χαρτονόμισμα του Αφγανιστάν, του 1939, με την παράσταση του νομίσματος του Βασιλιά Ευκρατίδη, στο κέντρο του κύκλου.

 Πρόκειται για αποτύπωση της μιας πλευράς νομίσματος της ελληνιστικής εποχής, που έκοψε ο Ευκρατίδης, βασιλιάς της Βακτρίας και της Ινδίας. Υπάρχει ωστόσο ένα ορθογραφικό λάθος στο αφγανικό χαρτονόμισμα:  το «Δ» στο όνομα «Ευκρατιδου» έγινε «Λ». Είναι προφανές ότι οι Αφγανοί, θέλησαν να αποτυπώσουν στο χαρτονόμισμά τους ένα αρχαίο νόμισμα της περιοχής αυτής, που ανήκει σε μια περίοδο της ιστορίας τους που σίγουρα τη θεωρούν ένδοξη, χωρίς ενδεχομένως οι περισσότεροι να καταλαβαίνουν περί τίνος πρόκειται, τι παριστά και πολύ περισσότερο τι αναγράφει.

Αργυρό τετράδραχμο της ελληνιστικής περιόδου με την κεφαλή του Βασιλιά της Βακτριανής Ευκρατίδη Α' (171-145 π.Χ.). Στην πίσω όψη παριστάνονται οι Διόσκουροι, κρατώντας κλάδους φοίνικα στο αριστερό χέρι και δόρυ στο δεξί. Περιμετρικά υπάρχει η επιγραφή: ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΜΕΓΑΛΟΥ ΕΥΚΡΑΤΙΔΟΥ. Διάμετρος 32 χιλ., βάρος 15,9 γρ.

Ο Ευκρατίδης, ήταν ελληνικής καταγωγής βασιλιάς της Βακτρίας, τον θρόνο της οποίας κατέλαβε με επαναστατικό τρόπο, στραφείς κατά του βασιλιά της βόρειας Βακτρίας Δημητρίου Α' που απουσίαζε σε εκστρατεία. Ο Ευκρατίδης μετά από νέες κατακτήσεις, κατέλαβε σχεδόν ολόκληρη τη νότια Βακτρία και δημιούργησε ένα τεράστιο κράτος. Κατέχοντας τις πιο εύφορες περιοχές της κεντρικής Ασίας και ελέγχοντας τον εμπορικό δρόμο που συνέδεε την ανατολική Ασία με τη Μεσόγειο, ο Ευκρατίδης αναδείχθηκε στον ισχυρότερο μονάρχη της κεντρικής Ασίας. Ίδρυσε, όπως αναφέρει ο Στράβων, νέα πρωτεύουσα, την Ευκρατίδεια.

Νομίσματα της ελληνιστικής περιόδου στην περιοχή έχουν βρεθεί πολλά, με το ονόματα διαφόρων βασιλέων (Στράβων, Μαίνανδρος, Αγαθοκλής, Δημήτριος, κ.ά.). Υπήρχαν επίσης και νομίσματα αυτής της περιόδου που είχαν από τη μία όψη ελληνική γραφή και από την άλλη κάποια τοπική (ινδική ή άλλη).

Από αυτό ορμώμενος ο Κ. Καβάφης έγραψε:

Νομίσματα με ινδικές επιγραφές.
Είναι κραταιοτάτων μοναρχών,
του 'Εβονκρατιντάζα, του Στρατάγα,
του Μεναντράζα, του Έραμαϊάζα.

Έτσι μας αποδίδει το σοφό βιβλίον,
την ινδική γραφή της μιας μεριάς των νομισμάτων.

Μα το βιβλίο μάς δείχνει και την άλλην
πού είναι κιόλας κ' ή καλή μεριά
με την μορφή τον βασιλέως.

Κ' εδώ πώς σταματά ευθύς,
πώς συγκινείται ο Γραικός ελληνικά διαβάζοντας,
Έρμαίος, Εύκρατίδης, Στράτων, Μένανδρος.

Όλα όσα γνωρίζουμε για αυτά που άφησε ο Αλέξανδρος και οι Έλληνες γενικώς, στις περιοχές και τους λαούς που κατέκτησαν (γλώσσα, πολιτισμό, ήθη και έθιμα, κοκ.) οδηγούν αυθόρμητα σε κάποιες συγκρίσεις με άλλους κατακτητές, που κάποιοι εκπρόσωποί τους, με περισσό θράσος και αμνησία θα έλεγα, προσπαθούν να βρουν αρνητικά σημεία για να διαβάλουν ιστορικές μορφές του Ελληνισμού. Ας θυμηθούμε τις σφαγές και τα εγκλήματα των Ισπανών κατακτητών της Νότιας και Κεντρικής Αμερικής και μάλιστα υπό το βλέμμα και τις ευλογίες της Καθολικής Εκκλησίας. Ας θυμηθούμε τη μοίρα (διάβαζε γενοκτονία) των Ινδιάνων των Ηνωμένων Πολιτειών, των οποίων οι εκπρόσωποι συχνά ενοχλούνται από τον Αλέξανδρο. Ας παρατηρήσουμε τι «πολιτισμό» άφησαν στις πρώην αποικίες τους οι «πολιτισμένες» χώρες της Ευρώπης: «διαίρει και βασίλευε», για να τις ελέγχουν και να τις απομυζούν εσαεί, μέσα από την αναρχία, τη διαφθορά και τις εμφύλιες συγκρούσεις.

Αλλά αν δούμε τι συμβαίνει και σήμερα, θα παρατηρήσουμε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ξεκίνησαν και συνεχίζουν ένα πόλεμο στις ίδιες περιοχές που κάποτε είχε εκστρατεύσει ο Αλέξανδρος. Εκείνος πέτυχε να γίνει αγαπητός από όλους τους λαούς που κατέκτησε, ώστε ακόμη και σήμερα, να μιλούν γι' αυτόν. Οι σημερινοί κατακτητές δεν πέτυχαν ούτε σ' αυτό, παρά τα μέσα ψυχολογικού πολέμου και επηρεασμού της γνώμης που διαθέτουν. Ο Fuller στο βιβλίο του The Generalship of Alexander the Great (1957), γράφει σχετικά: «Ενώ ο σκοπός της στρατηγικής του ήταν να κερδίζει μεγάλες μάχες, ο σκοπός της πολιτικής του ήταν να ειρηνεύει και να μην εξοργίζει τον εχθρό του, ώστε να περιορίζει τον αριθμό των μαχών που έπρεπε να δώσει. Η ήττα του περσικού στρατού ήταν ο στρατηγικός του στόχος, ενώ το να πάρει τους λαούς με το μέρος του ήταν ο πολιτικός του στόχος. Ο πρώτος ήταν το μέσο για να επιτευχθεί ο δεύτερος.»

Γι' αυτό μέχρι σήμερα τον τιμούν αυτοί τους οποίους κατέκτησε!

Δρ. Ιωάν. Παρίσης
Επιλογή: Ηλίας Κ.