ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΡΥΒΑΚΗΣ
(Υπ. Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, από την εισήγησή του στη Βουλή το βράδυ τής 11ης Ιανουαρίου 1982)
Κύριοι συνάδελφοι, επειδή η ώρα είναι προχωρημένη δεν θα επεκταθώ σ' ένα θέμα το οποίο αναμφισβήτητα κάτω από άλλες συνθήκες και με άλλο σκηνικό θα χρειαζόταν εκτεταμένη και πανηγυρική αντιμετώπιση. Εξ άλλου ζητώ να ενσωματωθεί στα Πρακτικά η Εισηγητική Έκθεση στο σχέδιο Νόμου "περί κυρώσεως τής από 11.11.1981 Πράξεως τού Προέδρου τής Δημοκρατίας "περί εγγραφής μαθητών στα Λύκεια τής Γενικής και Τεχνικής και Επαγελματικής Εκπαιδεύσεως"", για την ιστορία τής μεταβολής και η οποία έχει ως εξής:
"Αμέσως μετά την ανάληψη τής εξουσίας από το ΠΑΣΟΚ -και σε υλοποίηση εξαγγελίας του- μια από τις πρώτες πράξεις τού υπουργού Παιδείας υπήρξε η με αριθμ. Φ 900.43/4/9/14145/2.12.1981 απόφασή του για την "Εισαγωγή τού μονοτονικού στην Εκπαίδευση".
Μ' αυτήν συστήθηκε ειδική επιτροπή με σκοπό να μελετήσει και να εισηγηθεί σχετικά με την καθιέρωση τού μονοτονικού συστήματος σε όλες τις βαθμίδες τής εκπαίδευσης, τον τρόπο και το χρόνο τής εφαρμογής του, τις σχετικές αλλαγές που χρειάζεται να γίνουν κ.λπ.
Την επιτροπή απετέλεσαν οι κ.κ. 1) Εμμανουήλ Κριαράς, 2) Φάνης Κακριδής, 3) Χρίστος Τσολάκης, 4) Βασίλειος Φόρης, 5) Δημήτρης Τομπαϊδης, 6) Αριστείδης Βουγιούκας, 7) Χρίστος Μιχαλές, 8) Απόστολος Κοτλίτσας, 9) Αλόη Σιδέρη. (...)
Το μονοτονικό σύστημα είναι ένας τρόπος δραστικής απλοποίησης στο θέμα των τόνων και των πνευμάτων. Η ανάγκη για την καθιέρωση τού μονοτονικού προέκυψε πρωταρχικά από τη διαπίστωση ότι τα πνεύματα και οι τόνοι, χωρίς να εξυπηρετούν κάποια πραγματική γλωσσική απάιτηση, γίνονται αιτία καταταλαιπώρησης όσων γράφουν την Ελληνική, ιδιαίτερα των μαθητών, και τροχοπέδη στις προσπάθειές τους για κατάκτηση τής γλώσσας και για ουσιαστική μόρφωση. (...)
Η ουσία τής μεταρρύθμισης πράγματι βρίσκεται στο γεγονός, ότι μετά από δύο χιλιάδες χρόνια, με μια εξαίρεση παλαιότερα, τής εποχής τού Ελευθερίου Βενιζέλου, σε σχέση με τη δασεία, δεν έχει αποτολμηθεί μια τόσο δραστική μεταβολή και τονική απλοποίηση εις τα δεδομένα τού τονισμού.
Βεβαίως γνωρίζουμε αυτό το οποίο υποστήριξε ο κύριος Γλέζος, λέγοντας ότι ίσως το σωστότερο σύστημα θα ήταν το ατονικό. Δεν θα θελήσω να τοποθετηθώ πάνω σε αυτή τη θέση. Θα ήθελα πάντως να υπογραμμίσω το ότι, αυτή η δραστική μεταβολή πάνω στην τονική σήμανση είναι πράγματι -όπως δέχονται πολλοί και όχι από αυτούς που εισάγουν την μεταρρύθμιση αυτή- είναι πράγματι εξ αιτίας και τής ιστορίας τής μεταβολής, μια επανάσταση στα χρονικά και γλωσσικά δεδομένα τής ελληνικής γλώσσας. Δεν θα αναφερθώ ειδικότερα στα πλεονεκτήματα ή και τις αντιρρήσεις ή επιφυλάξεις οι οποίες διατυπώνονται από τους όλο και λίγους "γλωσσαμύντορες" τής ήδη δεδομένης οπτικής αποτύπωσης τής νεοελληνικής γλώσσας. Αλλά, πράγματι όσο περνάει ο καιρός, διαπιστώνεται, ότι όλο και λιγότεροι επιμένουν εις την αποτύπωση όπως την γνωρίζουμε και την έχουμε διδαχθεί εμείς οι παλαιότεροι.
Και είναι γενικότερα αποδεκτή η αλήθεια ότι χωρίς μεταβολή εις την πολιτιστική και γλωσσική κληρονομιά, μπορεί κανείς να προχωρήσει σε αυτήν την απλοποίηση την οποία εισάγει σήμερα η κυβέρνηση και κάνει δεκτή η Βουλή, ακόμη και από της πλευράς των απόντων, όπως διετυπώθει τουλάχιστον από τους αρχηγούς και εκπροσώπους της, και η οποία πραγματικά θα βελτιώσει σε όλους τους τομείς, σε όλα τα επίπεδα τα συναφή, τα γλωσσικά δεδομένα, χωρίς να βλάψει καθόλου την πολιτιστική και γλωσσική μας κληρονομιά για την οποία βεβαίως η κυβέρνηση έχει πρώτιστο ενδιαφέρον".
Από τα πρακτικά τής Βουλής προκύπτουν σε σχέση με την ψήφιση τού μονοτονικού τα εξής:
-Προς τα μεσάνυχτα τής 11.1 1982 είχε ολοκληρωθεί η συζήτηση για την εγγραφή των μαθητών των Λυκείων, οπότε εντελώς αιφνιδίως εισάγεται προς ψήφιση η επιβολή τού μονοτονικού. Μετά από ερώτηση τού Ευάγγελου Αβέρωφ, ποιο είδος μονοτονικού σκέφτεται να εφαρμόσει η Κυβέρνηση, στην οποία έλαβε αμήχανη απάντηση από τον υπουργό, παρενέβη ο τότε κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος τής αξιωματικής αντιπολίτευσης Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και επεσήμανε, διαμαρτυρόμενος, τα ακόλουθα (σελ. 456 των Πρακτικών τής Βουλής): Το άρθρο περί τού μονοτονικού "προστίθεται σήμερα, την τελευταία ώρα αιφνιδιαστικώς. Αναφέρεται σε ένα μέγα θέμα...". Ζητεί να μετατεθεί η συζήτηση τού άρθρου περί μονοτονικού: "Δεν είναι δυνατόν να έχει η κυβέρνηση την απαίτηση να μάς φέρνει το θέμα αυτό το μέγα, αιφνιδιαστικά, και να απαιτεί να το ψηφίσουμε και μετά την 12ην (νυκτερινή). Η τροπολογία αναφέρεται σε ένα πολύ σοβαρό θέμα". Ανακοινώνει ότι αν η κυβέρνηση επειμείνει, η αξιωματική αντιπολίτευση είναι υποχρεωμένη να αποχωρήσει από την αίθουσα. Στη συνέχεια, δευτερολογεί και επισημαίνει τη σοβαρότητα τού θέματος, ότι κακώς αυτό προτείνεται με τροπολογία, ότι κακώς καλείται η Βουλή να το συζητήσει μετά το μεσονύκτιο, ότι η αντιπολίτευση δεν έχει προλάβει να ενημερωθεί: "Δεν έχουμε κανένα φάκελο. Δεν έχει καμιά σχέση με το συζητούμενο νομοσχέδιο. Είναι σαφές ότι είναι αντισυνταγματική η τροπολογία. Δώστε μας τον χρόνο να προετοιμαστούμε."
Από την πλευρά τού ΚΚΕ, η Μαρία Δαμανάκη παρεμβαίνει δύο φορές (σελ. 457) και ζητεί αναβολή "γιατί το Σώμα έχει κουραστεί". Ο Κ. Μητσοτάκης επανέρχεται λέγοντας: "Εφόσον η κυβέρνηση και το προεδρείο επιμένουν εις αυτόν τον αντιδημοκρατικόν και αντικοινοβουλευτικόν τρόπον συζητήσεως αυτής τής τροπολογίας, υπό τας συνθήκας αυτάς, λυπούμεθα ειλικρινώς, αλλά δεν δυνάμεθα να παρακολουθήσουμε την συζήτηση και είμεθα υποχρεωμένοι να αποχωρήσουμε". Οι βουλευτές τής ΝΔ αποχωρούν. Γύρω στις 2 μετά τα μεσάνυχτα ψηφίστηκε η τροπολογία για το μονοτονικό, από τριάντα παρόντες βουλευτές (κατά την δήλωση τού Παναγιώτη Κανελλόπουλου).
Οι αντιρρήσεις
Δεν διαβάζουμε σωστά
Υπερτιμήθηκε η άποψη ότι διευκολύνει τους μαθητές, κάτι που, ίσως, είναι αντιπαιδαγωγικό. Υπάρχει άλλωστε και μια παράδοση που εκφράζει την άποψη μεγάλων παιδαγωγών, οι οποίοι επιμένουν ότι το παιδί πρέπει να κοπιάζει για να γίνει άνθρωπος ικανός, ώστε στην ζωή του ν' αντιμετωπίσει όλες τις αντιξοότητες. Υποστηρίχτηκε, επίσης, υπέρ τού μονοτονικού και η άποψη ότι διευκολύνονται οι τυπογράφοι και οι στοιχειοθέτες, γενικά και ότι οι εκδόσεις, πάλι γενικά, γίνονται οικονομικότερες. Παραγνωρίστηκαν, όμως, οι λόγοι που επέβαλαν στους Αλεξανδρινούς χρόνους, την καθιέρωση των τόνων, οι οποίοι ισχύουν και σήμερα. Πολλές φορές, τα γραπτά μου δεν διαβάζονται σωστά όταν τυπώνονται στο μονοτονικό. Ας ελπίσουμε ότι θα επανεξεταστεί μελλοντικά το θέμα και ότι θα επικρατήσουν σωφρονέστερες απόψεις".
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ
Καταστρέφουμε ό,τι κτίσαμε
... Αν δεν θέλετε, κύριοι τού υπουργείου, να κάνετε φωνητική ορθογραφία, τότε πρέπει ν' αφήσετε τους τόνους και τα πνεύματα, γιατί αυτοί που τούς βάλανε ξέρανε τι κάνανε. Δεν υπήρχαν στα αρχαία ελληνικά, γιατί απλούστατα υπήρχαν μέσα στις ίδιες τις λέξεις. Αυτοί, οι Κριαράς και οι άλλοι, τα κτήνη τα τετράποδα που έκαναν αυτές τις μεταρρυθμίσεις - αυτό παρακαλώ να γραφεί στις εφημερίδες- δεν ξέρουν τι είναι γλώσσα. Δεν ξέρουν αυτό που γνώριζε η κόρη μου στα τρία της χρόνια. Μάθαινε μία λέξη και μετά έψαχνε για τις συγγενείς της. Αυτό είναι μια γλώσσα. Ένα μάγμα, ένα πλέγμα, όπου οι λέξεις παράγονται οι μεν από τις δε, όπου οι σημασίες γλιστράνε από τη μία στην άλλη, είναι μια οργανική ενότητα από την οποία δεν μπορείς να βγάλεις και να κολλήσεις πράγματα, δυνάμει μιας ψευτοκυβέρνησης, καθισμένος σ' ένα γραφείο στο υπουργείο Παιδείας. Η κατάργηση των τόνων και των πνευμάτων είναι η κατάργηση της ορθογραφίας, που είναι τελικά η κατάργηση τής συνέχειας. Ήδη, τα παιδιά δεν μπορούν να καταλάβουν Καβάφη, Σεφέρη, Ελύτη, γιατί αυτοί είναι γεμάτοι από τον πλούτο των αρχαίων ελληνικών. Δηλαδή, πάμε να καταστρέψουμε ό,τι κτίσαμε. Αυτή είναι η δραματική μοίρα τού σύγχρονου ελληνισμού.
ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ
...Ύβρις καί Νέμεσις
Οι ποιητές και οι λογοτέχνες δίνουν την φυσιογνωμία τού έθνους. Αυτή λοιπόν τη φυσιογνωμία επιχειρούν σήμερα να την παραμορφώσουν. Δεν έχουμε φυσιογνωμία ελληνική.
Υπάρχει μια νοοτροπία που θέλει να τα απλοποιήσει όλα. Κι αναρωτιέμαι γιατί; Γιατί οι άνθρωποι δεν πρέπει να μοχθούν; Γιατί ο καρπός τού μόχθου περιφρονείται τόσο πολύ, ενώ τόσο ανάγκη τον έχουμε τώρα ειδικά που ανήκουμε στην Ευρώπη και χρειαζόμαστε όσο ποτέ άλλοτε τα πνευματικά όπλα; Αυτή η νοοτροπία τής απλοποιήσεως μάς έχει οδηγήσει στο σημείο να κακοποιούμε και να εκχυδαϊζουμε τα πάντα. Είναι απελπιστικό, οδυνηρό, για να μην πω θανατηφόρο.
Αναρωτιέται λοιπόν κανείς τι θα παραλάβει και από ποιους η νέα γενιά με την οποία τόσο πολύ ασχολείται η παρούσα κατάσταση. Τι σκοπό έχουν άραγε οι υπεύθυνοι που μεταχειρίζονται τόσο άσχημα την γλώσσα; Τι τέλος πάντων θέλουν να παραδώσουν και από ποιους το παρέλαβαν;
Ύβρις και τίποτε άλλο χαρακτηρίζει την παρούσα κατάσταση. Ύβρις και, δυστυχώς, τής ύβρεως, πάντοτε έπεται η Νέμεσις. Τώρα βέβαια μιλάμε περί πολιτιστικού κόσμου, περί πολιτιστικών εκδηλώσεων. Τι θα πει πολιτιστικό; Παίζουμε με τις λέξεις. Λέμε λέξεις. Και βεβαίως πίσω απ' αυτές τις λέξεις δεν υπάρχει τίποτε άλλο παρά ένας μοναδικός σκοπός: Η ερείπωση τής γλώσσας, η κατάργηση των εννοιών, ώστε οι άνθρωποι ούτε να συνεννοούνται, ούτε να μπορούν να σκέφτονται. Γιατί μόνον έτσι θα μπορούν ορισμένοι να κάνουν την δουλειά τους: Να θάψουν τον τόπο. (...) Είμαι Έλληνας, γι' αυτό πονώ και υποφέρω για ό,τι βλέπω μπροστά μου. Για ό,τι αισθάνομαι να έρχεται.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΟΡΝ
«Είμαι υπέρ του παλαιού συστήματος, εναντίον του μονοτονικού και υπέρ της διδασκαλίας των Αρχαίων. Είναι η βάση για να ξέρεις την ετυμολογία των λέξεων. Kάθε ύψιλον, κάθε οξεία, κάθε υπογεγραμμένη, δεν είναι παρά ένας κολπίσκος, μια κατωφέρεια, μια κάθετη βράχου πάνω σε καμπύλη πρύμνας πλεούμενου, κυματιστοί αμπελώνες, υπέρθυρα εκκλησιών…».
ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ
Πηγή: http://www.ellinikoarxeio.com/
