ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΑΟΥΣ: Ο πόλεμος των παιδιών του Σικάγου εναντίον του «κράτους πρόνοιας» και της δημοκρατίας, υποσχόταν στην παγκόσμια ελίτ μία νέα πηγή πλουτισμού – μόνο που αυτή τη φορά, αντί για νέες περιοχές, το καινούργιο έδαφος που θα έπρεπε να κατακτηθεί ήταν το ίδιο το κράτος
“Η Ελλάδα μοιάζει με ένα πολυτελέστατο, πλούσιο κρουαζιερόπλοιο, το οποίο ευρίσκεται στο κέντρο μίας τρομακτικής καταιγίδας, έχοντας καταληφθεί από δύο αντίπαλες «συμμορίες» – οι οποίες επιμένουν ότι, σκοπός τους είναι να βοηθήσουν, αφού διαφορετικά το καράβι κινδυνεύει να βυθιστεί.
Οι «πειρατές» έχουν τοποθετήσει δικό τους καπετάνιο, τρομοκρατούν και εκβιάζουν το πλήρωμα, σχεδιάζουν προσεκτικά τη λεηλασία ότι πολύτιμου ανακαλύψουν, ενώ ρίχνουν στη φουρτουνιασμένη θάλασσα τους πιο φτωχούς επιβάτες - ισχυριζόμενοι ότι, μόνο με αυτόν τον τρόπο, ελεύθερο περιττών βαρών δηλαδή, θα καταφέρει το καράβι να ξεφύγει από την τρικυμία” (R.Vial).
Κείμενα
Για να μπορέσει κανείς να οδηγηθεί σε ασφαλή συμπεράσματα, καθώς επίσης στην περιγραφή του προβλήματος της Ελλάδας, οφείλει να ξεκινήσει από την εποχή πριν την εισαγωγή του Ευρώ.
Τότε τα νομίσματα των χωρών του Ευρωπαϊκού Νότου υποτιμούταν διαρκώς, επειδή οι κεντρικές τράπεζες τους «τύπωναν» συνεχώς νέα χρήματα – με αποτέλεσμα να διατηρούνται υψηλά τα επιτόκια δανεισμού (υπενθυμίζουμε εδώ ότι ηυποτίμηση είναι ένα είδος φορολόγησης, κυρίως των ασθενών εισοδηματικών τάξεων).
Όταν υιοθετήθηκε το κοινό νόμισμα, η κατάσταση άλλαξε ριζικά – ειδικά στον τομέα των επιτοκίων. Με εξαίρεση την Ελλάδαλοιπόν, στην οποία μόνο ο δημόσιος τομέας εκμεταλλεύθηκε την πτώση των επιτοκίων αυξάνοντας το δανεισμό του, σε όλες τις υπόλοιπες χώρες διογκώθηκε κυρίως ο ιδιωτικός δανεισμός (τράπεζες, επιχειρήσεις, νοικοκυριά).
Έτσι, οδηγηθήκαμε στη σημερινή κρίση χρέους της Ευρωζώνης, η οποία οφείλεται στην υπερχρέωση του ιδιωτικού τομέα (πάντοτε με εξαίρεση την Ελλάδα) - σαν αποτέλεσμα αφενός μεν της μη ισορροπημένης κατανομής ελλειμμάτων και πλεονασμάτων, αφετέρου της πολιτικής χρήματος (υπερβάλλουσα ρευστότητα στις ελλειμματικές οικονομίες, μέσω της παραγωγής χρημάτων, με τη βοήθεια του δανεισμού εκ μέρους των τραπεζών).
Στα πλαίσια αυτά, με σκοπό τη διάσωση του ιδιωτικού τομέα και κυρίως των τραπεζών, ο δημόσιος τομέας αναγκάσθηκε να «επωμισθεί» χρέη – με αποτέλεσμα το δημόσιο χρέος της Ιρλανδίας, για παράδειγμα, να ανέλθει στο 110% του ΑΕΠ της (θα συνεχίσει να αυξάνεται), από μόλις 30% πριν την κρίση (το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ισπανίας σήμερα απειλείται με κατάρρευση – αφού τα κόκκινα δάνεια των τραπεζών υπολογίζεται πως ξεπερνούν τα 200 δις €, από «μόλις» 134,1 δις € το Νοέμβρη του 2011).
Η κρίση λοιπόν της Ευρωζώνης ήταν (είναι) το αποτέλεσμα των πολύ υψηλών ιδιωτικών χρεών, τα οποία τελικά εκβάλλουν στα δημόσια – μέσω της διάσωσης των τραπεζών, της ανεργίας, της ύφεσης κλπ.
Αντίθετα, η κρίση της Ελλάδας οφείλετο στο δημόσιο τομέα της – ενώ ο ιδιωτικός ήταν απόλυτα υγιής. Σύμφωνα όμως με την οικονομική θεωρεία, μία ιδιωτική κρίση χρέους είναι πολύ πιο δύσκολο να επιλυθεί, από μία κρίση δημοσίου χρέους – η οποία είναι πάρα πολύ εύκολη στην διαχείριση της, αφού αρκεί ο περιορισμός των δαπανών και η ορθολογική αύξηση της φορολόγησης.
Απλούστερα, τα χρήματα βρίσκονται μέσα στη χώρα, αλλά είναι λάθος κατανεμημένα – οπότε αρκεί η σωστή κατανομή τους, για να λυθεί το πρόβλημα.
Στο παράδειγμα της Ελλάδας, γνωρίζοντας ότι το ιδιωτικό χρέος της ήταν μόλις 170% του ΑΕΠ της, ενώ το δημόσιο 160%(συνολικό 330%), αρκούσε να αυξηθεί το ιδιωτικό στα 250% (μέσω επενδύσεων των ιδιωτών σε κρατικές εταιρείες, ακίνητα κλπ.), για να περιορισθεί το δημόσιο στο 80% του ΑΕΠ της.
Η επίλυση μίας κρίσης ιδιωτικού χρέους είναι όμως πολύ πιο δύσκολη – αφού απαιτεί πλεονασματικά ισοζύγια εξωτερικών συναλλαγών (αύξηση των εξαγωγών, μείωση των εισαγωγών, εσωτερική υποτίμηση κλπ.), για μεγάλες χρονικές περιόδους(ενδιαφέρουσα είναι εδώ η περίπτωση της Τουρκίας η οποία, μετά την εισβολή του ΔΝΤ και τη λεηλασία της, παράλληλα με τη φούσκα ακινήτων, έχει τεράστιο πρόβλημα στο εξωτερικό της ισοζύγιο - με αποτέλεσμα οι τράπεζες της να προσπαθούν με κάθε τρόπο να προσελκύσουν εκείνους τους πολίτες, οι οποίοι κατέχουν χρυσό, να τον καταθέσουν σε λογαριασμούς, με στόχο την αντιμετώπιση των ελλειμμάτων του ισοζυγίου).
Η Γερμανία τα κατάφερε μετά το 2000 (τότε οι άνεργοι Γερμανοί ξεπερνούσαν τα 5 εκ.), μειώνοντας επί δέκα έτη τις αμοιβές των εργαζομένων της και αυξάνοντας τις εξαγωγές της, εις βάρος των «εταίρων» της. Εν τούτοις, αφενός μεν ήταν η μοναδική που το επεδίωκε τότε, αφετέρου δε συνέβη σε εποχή παγκόσμιας ανάπτυξης.
Σήμερα οι συνθήκες είναι εντελώς διαφορετικές – όχι μόνο λόγω της υφιστάμενης παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, αλλά και επειδή είναι πολλές οι χώρες, οι οποίες πρέπει να προσπαθήσουν να λύσουν τα προβλήματα του ιδιωτικού χρέους τους, αυξάνοντας τις εξαγωγές τους εις βάρος των άλλων. Ειδικά όσον αφορά την Ελλάδα,
β) την καταδίκη της εκ μέρους του ΔΝΤ σε μία διαρκή ύφεση, η οποία έχει προκαλέσει τεράστια προβλήματα στον ιδιωτικό της τομέα, καθώς επίσης
(γ) λόγω των συνεχών μνημονίων, τα οποία αφενός μεν απομυζούν την οικονομία, αφετέρου βυθίζουν στην απαισιοδοξίατους πολίτες της
(δ) σαν αποτέλεσμα της εκροής των τραπεζικών καταθέσεων στο εξωτερικό, ύψους άνω των 100 δις € και
(ε) της επιβάρυνσης του προϋπολογισμού της (2012) με τα χρέη των τραπεζών, ύψους περί τα 49 δις € (με ακόμη περισσότερα αργότερα),
η κατάσταση έχει μάλλον οδηγηθεί στο απροχώρητο - πολύ φοβόμαστε, με ελάχιστες πλέον δυνατότητες εξόδου της από την κρίση, ως μία ελεύθερη, δημοκρατική και ανεξάρτητη χώρα (εάν υποθέσουμε πως θα αποφευχθεί τελικά ο εμφύλιος πόλεμος, ο οποίος συνήθως αποτελεί το προοίμιο της εγκατάστασης απολυταρχικών καθεστώτων).
Συνθήκες παρακμής
Ενώ εντάθηκαν οι απεργιακές κινητοποιήσεις των συνδικαλιστών, με στόχο τη μη ένταξη των ταμείων τους στον ΕΟΠΥΥ, η νομοθεσία για τις αποκρατικοποιήσεις ψηφίσθηκε, χωρίς καμία ουσιαστικά αντίσταση – γεγονός που σημαίνει ότι, η διαδικασία της λεηλασίας του δημοσίου πλούτου της πατρίδας μας ξεκίνησε, ακολουθώντας την αντίστοιχη του ιδιωτικού πλούτου, χωρίς την παραμικρή διαμαρτυρία.
Δυστυχώς αποδείχθηκε έμπρακτα ότι, τα «συντεχνιακά», ιδιοτελή συμφέροντα υπερτερούν όλων των άλλων, ενώ δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με τον υγιή, «εποικοδομητικό» συνδικαλισμό – ο οποίος αποτελεί το θεμέλιο, επάνω στο οποίο στηρίζεται το κοινωνικό κράτος δικαίου.
Από την άλλη πλευρά, παρά το ότι η Ελλάδα υποχρεώνεται από την Τρόικα σε συνεχή μέτρα λιτότητας, τα εξοπλιστικά προγράμματα (περί τα 7 δις € το 2011 ή 3,5% του ΑΕΠ), από τα οποία κερδίζουν αδρά οι χώρες που μας τα προμηθεύουν, χρηματίζοντας την τοπική ελίτ (το 15% των εξαγωγών όπλων της Γερμανίας κατευθύνονται στην Ελλάδα), παραμένουν στο «απυρόβλητο» – χωρίς καμία απολύτως διαμαρτυρία των Ελλήνων.
Στα πλαίσια αυτά, ίσως οφείλει κανείς να γνωρίζει ότι, από το 2002 έως το 2006 η Ελλάδα ήταν η τέταρτη μεγαλύτερη χώρα εισαγωγής όπλων στον πλανήτη, κατέχοντας σήμερα τη 10η θέση παγκοσμίως, παρά τα τεράστια οικονομικά της προβλήματα – ενώ από το 1974 έως σήμερα, έχει πληρώσει για στρατιωτικό εξοπλισμό 216 δις € (όσο περίπου το δημόσιο χρέος της, εάν τοκίσει κανείς το ποσόν).
Περαιτέρω, στην υπόλοιπη Ευρώπη, η μία κυβέρνηση μετά την άλλη ανακοινώνουν προγράμματα λιτότητας, ερήμην των πολιτών τους – με πρόσφατη την Πορτογαλία και τελευταία την Ολλανδία, η οποία ειδοποίησε τις παντοδύναμες αγορές (φυσικά γνωρίζουν το τεράστιο πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους της), ότι θα μειώσει κατά 16 δις € τις δαπάνες της (3% του ΑΕΠ της).
Σύντομα δε θα ακολουθήσει το Βέλγιο, ενώ η Γαλλία ευρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο – αφού ανακοινώθηκε επίσημα πως, η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της είναι στο ναδίρ, ενώ οι τράπεζες της είναι επικίνδυνα εκτεθειμένες στην Ισπανία και στην Ιταλία (η τελευταία σπρώχνει στην κυριολεξία την Ισπανία στο γκρεμό, στο μηχανισμό στήριξης δηλαδή, για να αποφύγει η ίδια τα υψηλά επιτόκια δανεισμού – η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη στο αποκορύφωμα της!).
Όλα τα παραπάνω παρά τη διαπίστωση του ΔΝΤ, σχετικά με το ότι η μείωση των ελλειμμάτων κατά 1 μονάδα, μειώνει πλέον το ΑΕΠ κατά 1,7 μονάδες – γεγονός που σημαίνει ότι, η σχέση χρέους προς ΑΕΠ αυξάνεται διαχρονικά, όσο εφαρμόζονται προγράμματα λιτότητας.
Σε γενικές γραμμές δε, εάν μία χώρα έχει χρέος 100 δις € και ΑΕΠ 100 δις € (100% του ΑΕΠ), όταν μειώνεται το χρέος της κατά 3% (97 δις €), τότε το ΑΕΠ της περιορίζεται κατά 5,1% (94,9 δις €) – οπότε η σχέση χρέους προς ΑΕΠ αυξάνεται στο 102,2% από 100% προηγουμένως, παρά τη λιτότητα.
Το γεγονός αυτό γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από τις αγορές, οι οποίες αυξάνουν τα επιτόκια δανεισμού, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι κρατικές δαπάνες, να ακολουθούν νέα προγράμματα λιτότητας κοκ. – ένας φαύλος κύκλος, ο οποίος στην αρχή «πριονίζει» και μετά καταστρέφει εντελώς το κοινωνικό κράτος, παράλληλα με την φτωχοποίηση των μαζών.
Ειδικά όσον αφορά την Κύπρο τώρα και την ανακοίνωση της προθυμίας της Ρωσίας να την δανείσει, οφείλουμε να τονίσουμε ότι, κάτι τέτοιο προϋποθέτει τη συμφωνία της ΕΕ – αφού, χωρίς αυτήν, τυχόν δάνειο της Ρωσίας θα επιδείνωνε το πρόβλημα της Κύπρου, παρά θα το έλυνε (λόγω του υπερδιογκωμένου τραπεζικού τομέα της, όπως αναλύσαμε σε πρόσφατο άρθρο μας).
Ολοκληρώνοντας, ενώ στο προσχέδιο του προϋπολογισμού εγγράφονται στο δημόσιο χρέος ποσά της τάξης των 49 δις € για τις τράπεζες, 11 δις € για τα ταμεία και διάφορα άλλα, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται στο έλλειμμα (με αποτέλεσμα να εξακοντίζεται το χρέος στο 175% του ΑΕΠ - από 120% πριν την εισβολή του ΔΝΤ και πριν το PSI, παρά τη μείωση των δαπανών), κανένας δεν διαμαρτύρεται – με σύσσωμο το ιδιοτελές συντεχνιακό κίνημα να ενδιαφέρεται αποκλειστικά και μόνο για τα δικά του προνόμια, αδιαφορώντας ουσιαστικά για το μέλλον της πατρίδας μας και των παιδιών μας.
Τέλος, οι απολύσεις εργαζομένων στη Δύση έχουν εξελιχθεί σε μόδα – αφού οι αγορές αμείβουν εκείνη την εταιρεία, η οποία απολύει τους περισσότερους, χωρίς φυσικά να ενδιαφέρονται για την ανεργία που προκαλείται, καθώς επίσης για τα καταστροφικά αποτελέσματα της στους προϋπολογισμούς των κρατών.
Στα πλαίσια αυτά (η Ισπανία προσφέρει επιτόκιο 8% για τις τραπεζικές καταθέσεις!), ακόμη και η ομοσπονδιακή πρόεδρος της Ελβετίας επαίνεσε τη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας της, επικροτώντας την απόφαση της να απολύσει 10.000 εργαζομένους – ένα πρωτόγνωρο γεγονός στην ιστορία, κατά την υποκειμενική μας άποψη.
Εάν όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι ολόκληρη η Δύση, συμπεριλαμβανομένων των Θεσμών και των οργανώσεων της, ευρίσκεται σε πορεία παρακμής, κατευθυνόμενη ολοταχώς προς το γκρεμό, τότε (ευχόμαστε) κάνουμε λάθος εκτιμήσεις – κάτι που φυσικά μέλει να αποδειχθεί.
Το τρίλλημα της παγκοσμιοποίησης
Σύμφωνα με αυτό, η τάση για εθνική κυριαρχία, καθώς επίσης για δημοκρατία, έρχεται σε άμεση σύγκρουση με ένα από τα επακόλουθα της παγκοσμιοποίησης: την απώλεια φορολογικών δυνατοτήτων εκ μέρους των κρατών, λόγω της δραστηριότητας των πολυεθνικών, καθώς επίσης των τραπεζών (φοροαποφυγή) - με αποτέλεσμα την υπερβολική φορολόγηση των αδυνάτων ή/και εισοδηματικά εξαρτημένων.
Κατά τον γνωστό οικονομολόγο τώρα κ.Rodrik, από τους τρεις στόχους (παγκοσμιοποίηση, δημοκρατία, εθνική κυριαρχία), μόνο οι εκάστοτε δύο μπορούν να συνδυαστούν μεταξύ τους.
Ειδικότερα, εάν επιλέξει κανείς την παγκοσμιοποίηση, ανοίγοντας τα σύνορα και επιτρέποντας στις χρηματαγορές απόλυτη ελευθερία κινήσεων, έτσι ώστε να αποφασίζουν μόνες τους σε σχέση με την εισροή ή εκροή των κεφαλαίων, χωρίς το φόβο της εθνικής πολιτικής, τότε μπορεί να κυβερνηθεί μία χώρα αυτόνομα μόνο για εκείνο το χρονικό διάστημα, για το οποίο της το επιτρέπουν οι αγορές – γεγονός που δεν ταιριάζει με τη δημοκρατία.
Αυτό συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα, στην Ισπανία, στην Πορτογαλία κοκ., οι οποίες υποχρεώνονται από τις αγορές σε επώδυνα προγράμματα λιτότητας – χώρες στις οποίες αδυνατεί πλέον να λειτουργήσει η δημοκρατία.
Εάν τώρα επιλέξει ένα κράτος τη δημοκρατία, σε συνθήκες εθνικής κυριαρχίας, τότε δεν έχει τη δυνατότητα να λειτουργήσειπαγκοσμιοποιημένα – αφού απομονώνεται από τις διεθνείς αγορές.
Η τρίτη επιλογή είναι η παγκοσμιοποίηση, με την απώλεια της εθνικής κυριαρχίας, όπου οι δημοκρατικές αποφάσεις λαμβάνονται σε υπερεθνικό, συλλογικό επίπεδο - όπως στο παράδειγμα της Ευρωζώνης, από την οποία έχουμε διαπιστώσει ότι, δημιουργούνται ταυτόχρονα σοβαρά υπερεθνικά προβλήματα, ενώ υποφέρει τα πάνδεινα η δημοκρατία.
Αθήνα, 02. Νοεμβρίου 2012
Ο κ. Βασίλης Βιλιάρδος είναι οικονομολόγος (μακροοικονομία), πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
ΠΑΡΑΚΑΛΩ ΜΗΝ ΑΦΗΝΕΤΑΙ ΠΛΕΟΝ ΤΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΣΑΣ ΕΔΩ ΑΛΛΑ ΣΤΟ "ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΕΙΣΤΕ ΜΑΖΙ ΜΑΣ"
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.