Χάπια 2.000 χρόνων σε ναυάγιο ελληνικού πλοίου

Αμερικανοί αρχαιοβοτανολόγοι μπόρεσαν για πρώτη φορά να μελετήσουν και να αναλύσουν το περιεχόμενο χαπιών που έφτιαχναν οι γιατροί στην αρχαία Ελλάδα και τα οποία ανακαλύφθηκαν προ 20ετίας, σε ένα ναυάγιο ελληνικού πλοίου στα ανοιχτά της Τοσκάνης. Το πλοίο από ξύλο καρυδιάς, το οποίο ναυάγησε το 130 π.Χ. μετέφερε γυαλικά από τη Συρία και φάρμακα, που τα περισσότερα δεν είχαν καθόλου μουσκέψει από το νερό. Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν το ναυάγιο το 1989, αλλά μόλις τώρα κατέστη δυνατό να ανακοινωθεί η μελέτη των φαρμακευτικών σκευασμάτων που αυτό περιείχε. Οι αναλύσεις DNA έδειξαν ότι κάθε χάπι ήταν ένα μείγμα από τουλάχιστον δέκα διαφορετικά εκχυλίσματα φυτών, όπως ο ιβίσκος και το σέλινο. "Για πρώτη φορά έχουμε, πια, φυσικά στοιχεία όσων περιέχονται στα γραπτά των αρχαίων Ελλήνων γιατρών Διοσκουρίδη και Γαληνού", δήλωσε ο Αλέν Τουγουέιντ του Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Ινστιτούτου Σμιθσόνιαν στην Ουάσιγκτον, σύμφωνα με το New Scientist. Η ανάλυση του DNA έγινε από τον Ρόμπερτ Φλάισερ του Εθνικού Ζωολογικού πάρκου του Σμιθσόνιαν, ο οποίος συνέκρινε τις γενετικές αλληλουχίες που βρήκε σε δύο χάπια, με τη γενετική βάση φυτών GenBank που έχουν τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ. Με τον τρόπο αυτό, μπόρεσε να εντοπίσει μέσα στα χάπια ίχνη από καρότο,ραπανάκι, σέλινο, άγριο κρεμμύδι, βαλανίδια, λάχανο, ήμερο τριφύλλι (αλφάλφα), αχίλλεια κ.α. Ακόμα εντόπισειβίσκο, που πιθανώς είχε εισαχθεί από την Ανατολική Ασία, την Ινδία ή την Αιθιοπία. Σύμφωνα με τον Φλάισερ, τα περισσότερα από τα παραπάνω φυτά χρησιμοποιούνταν από τους αρχαίους για να θεραπεύουν τους αρρώστους. Η αχίλλεια π.χ. σταματούσε την αιμορραγία κάποιου τραύματος. Ο Πεδάνιος Διοσκουρίδης, ιατρός και βοτανολόγος (πρόδρομος των φαρμακοποιών), κατά τον 1ο αιώνα μ.Χ., περιέγραφε στα κείμενά του το καρότο ως πανάκεια για πολλά προβλήματα υγείας, θεωρώντας, για παράδειγμα, ότι αν κανείς το έχει φάει προκαταβολικά, δεν τον βλάπτουν τα ερπετά, ενώ παράλληλα βοηθά στη σύλληψη παιδιού. Η ανάλυση των αρχαίων παρασκευασμάτων-χαπιών, εκτός από τις νέες πληροφορίες, έχει δημιουργήσει και νέα μυστήρια για τους αρχαιοβοτανολόγους. Η μελέτη του DNA δείχνει ότι τα χάπια πιθανότατα περιείχαν καιηλίανθους, ένα φυτό που οι επιστήμονες ως τώρα πίστευαν ότι δεν υπήρχε στον "παλαιό κόσμο", πριν οι Ευρωπαίοι το ανακαλύψουν στην Αμερική.  Αν το εύρημα επιβεβαιωθεί, οι βοτανολόγοι θα πρέπει να αναθεωρήσουν την παραδοσιακή ιστορία του φυτού και την παγκόσμια διασπορά του, όπως δήλωσε ο Τουγουέιντ, αν και παραμένει ακόμα η πιθανότητα η παρουσία ηλίανθου στα αρχαία χάπια να προέρχεται από πρόσφατη γενετική "μόλυνση". Τα βότανα και τα φάρμακα που περιγράφουν στα κείμενά τους ο Γαληνός και ο Διοσκουρίδης, έχουν συχνά θεωρηθεί ως "κομπογιαννίτικα" και αναποτελεσματικά. Τώρα, οι αρχαιοβοτανολόγοι σκοπεύουν να λύσουν την επιστημονική διαμάχη γύρω από την θεραπευτική αξία των αρχαίων παρασκευασμάτων, μελετώντας κατά πόσο τα φυτικά εκχυλίσματα που βρέθηκαν στα χάπια, μπορούν να θεραπεύσουν ασθένειες.  Ο Τουγουέιντ θέλει να βρει τις ακριβείς μετρήσεις που έκαναν οι αρχαίοι έλληνες γιατροί για να παρασκευάσουν τα χάπια τους. "Ποιος ξέρει, αυτά τα αρχαία φάρμακα μπορεί να ανοίξουν νέους δρόμους στη φαρμακολογική έρευνα", σημείωσε.  Οι αναλύσεις της αμερικανικής ερευνητικής ομάδας παρουσιάστηκαν στο 4ο Διεθνές Συμπόσιο Βιομοριακής Αρχαιολογίας, που έγινε αυτή την εβδομάδα στην Κοπεγχάγη της Δανίας.